Prazikuantel, antihelmintik, spesifik olarak sestosidal etkiye sahip olan bir pirazin-izokinolin türevidir.
ATCVet Kodu: QP52AA01
Farmakodinamik özellikler:
Prazikuantel, birçok sestod ve trematod türüne karşı antihelmintik aktivite gösteren bir pirazinoizokinolin türevidir. Prazikuantel, kedi ve köpeklerde sıklıkla enfestasyonlara yol açan tüm tenya türlerinin (Multiceps multiceps, Joyeuxiella pasqualei, Dipylidium caninum, Mesocestoides spp., Echinococcus granulosus ve Echinococcus multilocularis) ergin ve larval şekilleri üzerinde seçkin nitelikli sestosidal ve fluksidal etkinliğe sahiptir. Prazikuantel, köpek ve kedi bağırsağında meydana gelen bu parazitlerin tüm larval dönemlerine karşı etkinlik gösterir. Prazikuantel, parazitlerin yüzeyleri tarafından çok hızlı bir şekilde emilir ve parazit içinde eşit olarak dağılır. In vitro ve in vivo olarak, parazit zarında hasarlar meydana gelir. In vitro olarak 0.01 μg/ml’lik prazikuantel konsantrasyonları 30 saniye içinde parazitlerin kasılmasına ve felcine neden olur. Hızlı etkinin temeli; prazikuantelin özellikle parazit zarının Ca++ geçirgenliğini değiştirerek parazit metabolizmasının düzensizliğine yol açmasıdır. Yapılan çalışmada zoonotik bir sestod türü olan D.caninum türünde prazikuantele karşı direnç kaydedilmiştir. Uygulama sıklığı ve uygulama dozunun arttırılmasıyla direnç mekanizmasında değişim kaydedilememiştir. Dirençli izolatlar 28S, 12S ve kalsiyum kanalı beta alt birim genlerinin dizilmesiyle tanımlanmıştır.
Farmakokinetik özellikler:
Prazikuantel, uygulama sonrası hedef hayvan türü tarafından hızla emilir ve karaciğer tarafından metabolize edilir. Prazikuantel maksimum plazma konsantrasyonuna köpeklerde uygulamadan 30 ile 120 dakika sonra ulaşır. Kedi ve köpekler için benzer emilim mekanizmasına sahip olduğu düşünülmektedir. MSS’de dahil olmak üzere tüm vücuda hızla dağılır, en yüksek konsantrasyonda karaciğer ve böbreklerde bulunur. Kısmen bağırsak lümenine geri salınır ve bu bağırsak duvarındaki parazitik aşamalara karşı etkili olmasını sağlar. Prazikuantel hızla inaktif metabolitlere dönüşür. Plazmada yarılanma ömrü yaklaşık 30 dakikadır. Atılımın %40’ıyla %70’i idrarla, geri kalan kısmı safra ve dışkı yoluyla tamamen metanolitleri şeklinde gerçekleşir. Prazikuantel’in %1’den azı değişmeden atılmaktadır. Köpeklerde atılım yarılanma ömrü 2 ile 3 saat arasında değişmektedir. Tedaviden 24 saat sonra uygulanan dozun %80’i, tedaviden 48 saat sonra ise atılım tamamlanır. Prazikuantel, parazitin normal tegument fonksiyonunu bozar, aşırı glukoz kaybına izin verir ve böylece proteolitik enzimler tarafından daha kolay saldırıya uğrar. Bu nedenle, skoleksli olanlar dahil bütün tenyalar, ilacın uygulanmasının ardından dışkıya çok nadiren geçer. Dışkıda dağılmış ve kısmen sindirilmiş fragmanlar zaman zaman görülebilir.