VetMed

1.SIĞIRLAR A) Tedavi

**I- Suböstrus **(görülmeyen kızgınlık)

Bu durum değişen bakım besleme koşulları, siklus düzensizlikleri, genetik yapı, laktasyondaki

ineklerde yüksek süt verimi gibi durumlarda görülebilir. Böyle hayvanlarda normal bir ovarian

siklus bulunmakla beraber östrus belirtileri ya hiç görülmez ya da çok hafif seyreder. Bu hayvanlar rektal palpasyonla korpus luteumun teşhisini takiben Estrumate ile tedavi edilirler. Tedaviyi takiben östrus dikkatle izlenmelidir ve yeniden kızgınlık gösterenler tohumlanmalıdır (tabii ya da suni tohumlama ile). Kızgınlık göstermeyenlere 11 gün sonra ikinci Estrumate enjeksiyonu yapılır. Bunu takiben östrus belirtileri görüldüğünde tohumlama yapılır.

**II- Doğumun başlatılması **(erken doğum)

Es trumate gebeliğin normal süresine yak ın bir zamanda do ğumun baş lat ılmas ını sağlamaktadır. Patolojik durumlar dışında (bkz. bölüm IV) Bu şekildeki bir erken doğuma, gebeliğin normal bitimine 10 gün kalmasından önce başvurulmamalıdır. Estrumate tedavisiyle doğumun başlatılması gebeliğin 270. günüden sonraki günlerde olmalıdır. Tedavi gören tüm hayvanlara özel bakım ve gözlem gerekmektedir. Genelde bütün erken doğumlarda fötal membranların atılamaması (sonun düşmemesi) olayına rastlama oranı yüksektir.

**III- İstenmeyen normal gebeliğe son verme **(düşük/abort)

Normal gebeliğe son vermeye,çok genç veya yetişkin olmayan düvelerin kaza sonucu çift- leşmeleri, istenmeyen bir boğadan gebe kalma veya gebeliği sona erdiremeyecek sorunu olma gibi hallerde başvurulur. Estrumate’in etkisiyle luteal regresyonun başlatılması sonucu istenmeyen yavrunun düşmesi süratli ve etkili bir şekilde sağlanır. İneklerde gebeliğin birinci haftasıyla 150. gününe kadar olan süre içinde Estrumate tedavisi ile gebeliğe son verilebilir. Bu işlem gebeliğin 100. gününe kadar çabuk ve güvenilir sonuç vermektedir, ancak 100-150. günler arasında daha az güvencelidir. Bu durum muhtemelen sığırların bir kısmının gebeliğin devamı için korpus luteuma giderek daha az bağımlı hale gelmiş olmalarıyla açıklanabilir. Gebeliğin 150. gününden sonra abort yaptırma girişiminde bulunulmamalıdır. Abort yaptırılan hay vanlar fötus ve yavru zarları atılana (son düşene) kadar gözlem altında tutulmalı, tedavi sonrası bakıma alınmalıdır. Çoğu inek 3-5 gün içerisinde abort yapar. Yapmadıysa ikinci bir enjeksiyon yapılır.

IV- Anormal gebeliğe son verme

— Mumyalaşmış fötus olgularında

Fötus öldükten sonra dehidrasyon ve dejenerasyon sebebiyle mumyalaşır. Estrumate etkisiyle gebeliğin herhangi bir döneminde luteolizin başlatılmasıyla mumyalaşmış fötus uterustan vajen boşluğuna düşer. Vajenden atılamaması halinde elle müdahale edilerek atılmaya yardım edilebilir. Atık işleminden sonra inekte normal siklus faaliyeti yeniden başlar.

— Fötal membranların hidropsu

Plasenta sıvısının (hidramniyoz veya hidrallantois) patolojik birikimi sonucu ciddi komplikas- yonlar meydana gelir ve yavru ölür. Cerrahi drenaj bu durumun önlenmesinde her zaman başarılı olamamaktadır. Bu durumlarda tek doz Estrumate uygulamasıyla aborta başvurulur. Müdahale ne kadar erken olursa başarı oranı o kadar yüksek olmaktadır.

**V- Kronik endometrit **(pyometra)

Akut ve subakut endometritler lokal veya sistemik antibiyotiklerle tedavi edilebilirse de bazı durumlarda ilerler ve doğumu takiben birkaç hafta içinde uterus şişer, hamur kıvamında irinle dolar. Pyometra denilen bu durum östrus siklusunun bulunmaması ve korpus luteumun devamlı olarak mevcudiyetiyle karakterizedir. Bu gibi sorunların tedavisinde tek doz Estru- mate yeterli olabilmektedir. İnatçı vakalarda tedavi 10-14 gün sonra tekrarlanır. Doğum veya son düşme sıralarında endometrit oluşabilir. Tedavi Estrumate ile luteal regresyonun başla- tılmasıyla sağlanır.

VI- Ovaryan luteal kistler

Ovaryumlardaki luteal kistin varlığı ve östrusun olmaması ile karakterizedir. Estrumate ile bu durumun düzeltilmesi ve hayvanın normal siklusa kavuşturulması başarıyla sağlanır.

1. B) Siklus denetimi ve senkronizasyon (sığırcılıkta kontrollü yetiştirme)
2. Estrumate uygulamaları ile östrus kontrolü kolaylaşır, böylece sığırcılıkta üremenin

kontrol altına alınması ve bir program dahilinde yetiştiriciliğin yapılması sağlanmış olur. Hayvanların siklusları isteğe uygun olarak teker teker veya gruplar halinde kontrol altına alınabilir.

Östrus siklusunun kontrolü aşağıdaki durumlarda önem taşır.

1. Süt sığırcılığında
2. a) Her hay vanda östrusu kontrol altına almakla doğum indeksi ve kısır inek sayısının asgariye indirilmesi sağlanır.
3. b) Sürülerde kızgınlığın aynı zamana getirilmesi sağlanarak (senkronizasyon) uygun mevsimde doğum, eşit aralıklı ve yaşıt buzağılarda yemleme ve bakım kolaylığı, suni tohumlama, sağım vb. uygulamalarda büyük kolaylıklar sağlanır.
4. Et sığırcılığında
5. a) Sürülerde suni tohumlama işlemlerini kolaylaştırır.
6. b) Gebelik ve doğumun daha iyi yönlendirilmesini buzağılamada bir örneklik, sütle besleme döneminde, yemleme ve diğer program uygulamalarında zamanlama ve hesaplama kolaylıkları sağlamaktadır.

Sürüde yetiştirme amacına yönelik olarak aşağıdaki en uygun Estrumate uygulama şekli seçilir:

1. rektal palpasyonla ovaryumlarda korpus luteumun belirlenmesi üzerine tek bir Estrumate dozu ile oluşan östrusun görülmesiyle tohumlama (tabii veya suni) yapılır.
2. Sürüde 6 gün süreyle kızgınlık kontrolü yapılır. Kızgınlık tespit edilenlere suni tohumlama uygulanır. Diğerlerine 6. günde Estrumate tatbik edilir. Bunu takiben oluşan östrus dönemin- de tohumlama yapılır.
3. Onbir gün arayla iki Estrumate enjeksiyonunu takiben tohumlama 72-84. saatler arasında, iki tohumlama yapılacaksa 72. ve 96. saatlerde kızgınlık aranmaksızın tohumlama yapılır (fixed time).
4. Estrumate uygulaması ve tohumlama 3. Maddedeki gibidir. Ancak 1. enjeksiyondan sonra kızgınlık gösterenler tohumlanır. Kalanlara ikinci enjeksiyon yapılır.

2- ATLAR

Atlarda korpus luteumun faaliyetlerindeki özellikler dolayısıyla, Estrumate tedavisi aşağıdaki durumlarda önem taşımaktadır.

**I- **Embriyonun erken ölümü ve rezorpsiyonunu takiben luteolizin başlatılması.

Kısrakların yaklaşık %8 -10’unda gebeliklerinin yaklaşık 100. gününde yavru ölümleri görülebilmektedir. Ovaryumlarda luteal fonksiyonun devamlılığı, östrusa erken dönüşe engel olur.

**II- **Uzayan diöstrus olgularında

Gebe olmayan kısraklar sık sık veya azami olarak bir kızgınlığın izlenmediği düzensiz bir diöstrus dönemine girerler. Bu şekildeki kısrakların oranı oldukça yüksek tir. Siklus göstermeyenler anöstrustan ziyade, uzun bir diöstrus safhasındadırlar ve bu duruma özellikle yetiştirme mevsiminin sonlarında rastlanır.

**III- **Yalancı gebeliğin sonlandırılması

Bazı kısraklar normal östrusa sahip ve gebe olmadıkları halde (keza düşük yapmadığı ve fötus rezorpsiyonu olmadığı halde) gebelik tablosu gösterirler. Bu hayvanlar yalancı gebe (pseudopregnant) olarak tanımlanırlar.

**IV- **Laktasyon dönemi anöstrus tedavisi

Laktasyon dönemindeki kısrakların aylarca siklusa geçememeleri durumunda kullanılabilir.

**V- **Döl tutmayanlarda ve genç kısraklarda östrus siklusunun sağlanamaması durumlarında Fonksiyonel korpus luteum bulunduğu halde luteal faaliyetleri devam edebilir. Ovaryumlarda siklik aktivite olduğu halde normal östrus belirtileri gözlenmez (gizli östrus).

**VI- **Östrus senkronizasyonunda

Kısraklarda teker teker veya gruplar halinde senkronizasyon yapılması ve aygırlardan sıfat döneminde etkin bir şekilde yararlanılabilmesi amacıyla Estrumate uygulaması yapılır.

Estrumate normal aseptik tedbirler alınarak, intramuskuler olarak kullanılır. Derinin ıslak ve kirli bölgesine enjekte edilmemelidir. Veteriner hekim tarafından başka şekilde tavsiye edilmediği takdirde;

Sığırlara: 500 μg cloprostenol farmakolojik dozunda uygulanır.

Atlara: 400 kg.’a kadar olan atlara 125-250 μg cloprostenol, 400 kg.’ın üzerindeki atlara

250-500 μg cloprostenol dozunda uygulanır. Pratik doz tablosu

Sığırlar 2 ml

Eşekler 0.5-1 ml

Atlar 1-2 ml uygulanmaktadır.

– Ovulasyondan sonraki 4-5 günlük süre refraktör dönemdir. Prostaglandinlerin luteolitik etkisine duyarlı değildir. Yani ovulasyonu takiben 5 gün içinde kullanılırsa etkili olmaz.

– Pyometra olgularında genellikle ovaryumlarda luteal kist bulunması nedeniyle tedavide

Estrumate uygulanması etkili olur.

– Luteal kistler, klinik olarak genellikle anöstrus ile seyreden ovaryum kistleridir. Folliküler kistlerden ayırt etmek gerekir. Çünkü prostaglandinler folliküler kistleri etkilemezler.

– Kısrakların hakiki anöstrusta olmaları, uteruslarında kist ya da neoplazm gibi formasyonların varlığı Estrumate ile yanıt alınamamasının nedeni olabilir.

– Sığırlar genellikle tek doz prostaglandin enjeksiyonuna tedavinin altıncı gününde cevap verirler. İki enjeksiyona cevap ise daha kısa zamanda alınır. Çift tohumlama tek tohumlamaya oranla daha yüksek gebelik ve doğum şansı verir.

– Enjeksiyon sırasında bir kısım solüsyonun boşa gitmesi veya yağ doku içine enjekte edilmesi istenen sonucun alınamamasında etkili olabilir.

– Başarılı bir siklus denetimi ve senkronizasyon için hayvanlar normal siklusa sahip olmalıdır. İlaç uygulamasından önce rektal muayene, gebe veya anöstrus dönemindeki hayvanların tohumlanması riskini ortadan kaldırır. Tedavi gören hayvanların beslenme ve kondisyonlarına özel itina gösterilmelidir. Programların uygulanması sırasında, yemleme düzenlerinde ve yem takibinde yapılacak ani değişiklikler veya grupların değiştirilmesi gibi stres doğuran faktörlerden kaçınılmalıdır. Suni tohumlama yapılacaksa, tohumun kalitesinden ve doğru tohumlama yönteminin seçilmiş olunduğundan emin olunmalıdır.

İlaç Kalıntı Arınma Süresi (İKAS): Tedavi süresince ve son ilaç uygulamasından sonra sığırlar

1 gün geçmeden kesime gönderilmemelidir. Süt için ilaç kalıntı arınma süresi “0” gündür.

Damar içi yolla enjekte edilmez.

Akut veya subakut solunum ya da gastrointestinal sorunları olan hayvanlarda kullanılma- malıdır.

Servikal dilatasyonun gerçekleşmediği durumlarda uterusun yırtılmasına bağlı olarak ölüm görülebileceğinden kullanılmamalıdır.

Gebelikte kullanım : Estrumate istenmeyen gebelikler ve gebeliğin son dönemindeki istemli doğumu uyarma durumları dışında gebelere kullanılmamalıdır.

Estrumate deriden emilir. Bu nedenle özellikle ergin kızlar ile astımlılar ürünü dikkatle ele almalıdırlar. Astımlı ve gebe uygulayıcıların dikkatli olması gerekmektedir. Kazayla deriye ilaç dökülmesi durumunda hemen su ile yıkanmalıdır.

F2α tipi prostaglandinleri insanlarda bronkospazm yapmalarına rağmen Estrumate’de bu durum görülmemektedir. Buna rağmen Estrumate’in kazara inhalasyonu veya enjeksiyonu hallerinde izoprenaldin ya da salbutamol gibi bronkodilatörler inhalasyon yoluyla kullanılır.

MUHAFAZA ŞARTLARI VE RAF ÖMRÜ

Işıktan koruyunuz. Serin ve kuru bir ortamda, oda sıcaklığında (15-25°C) kendi ambalajı içerisinde muhafaza edilir. Raf ömrü imal tarihinden itibaren 24 aydır.

TİCARİ TAKDİM ŞEKLİ

2,10 ve 20 ml’lik şeffaf renkli cam flakonlarda, 5×2 ml’lik karton kutuda piyasaya sunulmuş- tur.

KULLANIM SONU İMHA

Ambalaj usulüne uygun olarak imha edilmelidir.